* Najstarsza zachowana księga sądowa wsi Lipnik od 1573 roku.

,,Das Kunzendorfer Gemeinbuch".

Założona przez Sołtysa Waltera Krzyszko.

Postać sołtysa ,,Walentego Krzyszko" wspominana w literaturze historycznej Bielska Białej z XX wieku,

[np. ,,Monografia Bielska-Białej"- praca zbiorowa.]

 to postać wymyślona, przy braku wiedzy pochodzącej z tej księgi.

Wydaje się, że to kolejna z ksiąg jednak starsze nie zachowały się .

Z księgą związane są tematy buntu chłopskiego w latach 1746 i 1754.

Wyrok sądu referendarskiego nakazywał ją spalić.

 Pisarza oddalić  pieczęć zniszczyć. [zobacz pod stronę w tym temacie]

 Zdecydowana postawa samorządu  wiejskiego pozwoliła ją ocalić.

Księga ewakuowana z archiwum Bialskiego przed 1945 rokiem

w głąb Niemiec. Odnaleziona z innymi dokumentami w skrzyniach od 1948

 roku w  Archiwum Narodowym w Krakowie na ul Siennej.

 Historykom w Bielsku-Białej wydaje się, że zaginęła w niewyjaśnionych

 okolicznościach. Znana tylko z wypisów aptekarza Genszera?

....................................................................................................

Księgę prezentuję na początku ciekawe zapisy chronologicznie czasowo

a następnie w całości tak jak jest zapisana

zobacz: Cała księga.

*

  Okładka  księgi o wymiarach około 23.5x 18 cm.

Skóra naciągnięta na deskę. Tłoczona dwustronnie.

Brak okuć zamykających niegdyś księgę.

Pochodzi z połowy XVI wieku.

Posiada znak wodny [ Krzyż na środku karty]

jednak tylko na kartach oprawy zszywek księgi.

 
   
     
   
  Wpis inwentarzowy z 1861 roku dr. J. Kolatschka- historyka z XIX wieku.  
   
  Najstarszy wpis tytuł Księgi. Jednak to tylko tytuł księgi na stronie 4.  
   
 

Liber inscriptionem Anni 1573                                               ………………………………………..

 Paweł Metznarowsky oddanie

prawa sukay w roku 1701

Martin Gartner  kupno sukay roku

1699 wedlę Męcznarowskiego

Jonek Krzęmpek pozwolenie gromady-

Skię Szukey potym Gartrarowym

……………………..

str-4

 
 
  Najstarszy faktyczny zapis z 1573 roku.                                                       

Zdjęcia prezentuję przykładowo w kolejności dat zapisów w księdze.

 
   
  Po lewej stronie w 1631 roku pisarz odnotował kolejnych właścicieli Lipnika  
  Rok 1548 Zygmunt 2-gi król polski syn Zygmunta 1-wszego z dynastii Jagiellonów
właściciel [Lipnika] 26 lat.
roku pańskiego 1574 Henryk Walezy ...[elekcyjny?] król prawie 5 miesięcy
został królem Francji po nim Stefan Batory po 7-dmio[ miesięcznym bezkrólewiu?]. w roku 1576 władał? 13 lat. po nim w roku 1587 Zygmunt 3-ci król szwedzki był [ właścicielem]44 lata
....................

1587+44=1631.

Jednak zmarł już  w 1632 roku czego pisarz już nie odnotował. Stąd moje datowanie na 1631 rok.

krótkie uwagi z historii:

1.04.1548. umiera Zygmund I -stary
Zygmunt II August zm. 07.07.1572.
.............................

Henryk Walezy koronacja 21.02.1574- 18-19.06.1574 ucieczka do Francji.

..............................................                                                 

Stefan Batory książę Siedmiogrodu
15.12.1575 elekcja-1.05.1576 koronacja
zm.12.12.1589

............................................
Zygmund III- Waza elekcja19.08.1587- koronacja 27.12.1587

zm. 30.04.1632 roku.


 

 
   
     
   
     
   
  Przytoczmy tekst tego zapisu ze str.4 i 5, bo świadczy o istnieniu wsi Biała. Osady rzemieślników szewców i rzeźników  założonej  w 1 połowie XVI wieku przez sołtysa Lipnickiego. Na lewym brzegu potoku lipnickiego - Niwka -Aubach wzdłuż brzegu rzeki Biała na granicy z Bielskiem księcia Cieszyńskiego, na kamiennej roli pozostałej po lokacji Lipnika z 1297-1298 roku. Być może zasiedlonej już wcześniej. Może tu mieszkał szewc lipnicki wzmiankowany w XIV wieku w księgach przyjęć do praw miejskich Kazimierza koło Krakowa? Może nazywał się Lindner, w 1385 odnotowano Johanna w tym samym domu, w kolejnej księdze radzieckiej Kazimierza. Nie mylić z wsią Biała powstałą po 1610-1613 roku z przywileju Piotra Komorowskiego dla rodziny Hoffmanów ! Odnotowywanych w księdze  gromady Biała od 1613 roku. Czy osadą opidio Biała w przywileju targowym Króla Jana Kazimierza, czy sukienników lipnickich na gruncie tzw. dworskim z lokacji Franciszka Lubowieckiego ! A tym bardziej z wymyśloną w XX wieku w ..Monografii Bielsko-Biała" [wkładki rekonstrukcje ] osadą założona jakoby dziś przy ulicy Łukowej! Skłaniam się tu do poglądu dr. J. Kolatzchek-a. Autorzy monografii nie zadali sobie trudu kwerendy  archiwów w Krakowie, wbrew zapewnieniom o wykorzystaniu tych źródeł! Jak pisałem dla nich ta księga zaginęła.  
 

Ist geschen im Jor 1584. Beÿ mir

W roku jest spór 1584 pomiędzy mną

Hans Lindner Scholcz dise czeit czü Kün=

Hansem Lindner na ten czas Sołtysem Lip

=czen dorff. Rothern, Jokel mainczler,

nickim. W obecności Radnych -[zastępców sołtysa]: Jokel Mainczler [Mazner ?]

 Merta nikiel. geswornen Griger Hoffma,

Merta Nikiel, członków -przysiężnych-mieszkańców  Griger Hoffma [Grzegorza Hoffmana?]

 Merta pisch. Griger barnert ,Vrba Lindner

Merta [Marcina?] Pisz, Grzegorza Barnert ,Urbana Lindner

Küba Hoinküs, Mocz girtler, Volta Hoffma

Kuba Hoinkisz, Mocz [Maciej?] Girtler, Volta Hoffman.

Hatt der Hansel schuster scholz von

Wystąpił szewc Hansel sołtys

der bila sich ver­griffen kegen denn

z Białej on wystąpił  przeciw prawu,

recht und einer ganczen gemain Künczen­ dorff

jak i całej gromadzie lipnickiej

 und ist von seinem ampt, deredthalbenn

i został z tegoż powodu pozbawiony swojego urzędu

 abgesseczt worden, und er sich wider unβ

halt gefunden, zü einem volkimlichenn

 recht und zü einer ganczen gemein, und

 sich gefellig gebenn, und seine sach gancz

richtig gemacht und wider an sein ampt

 kommen wie er zü vor seine nacper

 halt geregiret neben dem befel einer

ganczen gemain Künczen dorff .

 und dem getreuen  recht, und umβ

 seine missetat ist er gestrafft worden

 

 
     
   
  Ciąg dalszy zapisy z 1584 roku o konflikcie z szewcem- sołtysem Białej. Po lewej stronie.  
 

 und auff das ist von dem getreiven recht

ein willkür, geseczt worden . sonderlich

Ponieważ okazał skruchę zachował się poprawnie

i uprzejmie, został ponownie osadzony na swoim urzędzie

i swoich sąsiadów traktował jak uprzednio,

 ku zadowoleniu całej gromady lipnickiej 

das der Hansel schuster solches mit

seinem weiβ und gesind /nicht/ sol aüff heben

und in der gemain, im  solches auch nicht

 sol aüff gaheben wer dem . vorder aüff

 der bil Jeczlich. im ganczen aigen, und

Za to wykroczenie został zobowiązany

 tytułem zadość uczynienia - kary do zakupu:

so ist das wilkür, dem hern 3

 3 mendle ?  małdraty? owsa

malder haber, und der gemain 3 fas

dla gromady lipnickie 3 Faski Piwa

 bir, und züm begrebnis 20 schock

20 sztuk szczapek -desek

schindel und ein /stain/ wachs, solches zü

 I stalowych gwoździ. Co czyni Zadość.

 beczeigen wie im Land der braüch ist.

..........................................................

 Więcej o cechu szewców z Białej [ Bielitz- Biala schuster ] zobacz na stronie:

http://bielsko-biala-cechyrzemieslnicze.prv.pl/

 

 
 
   
     
     
     
   
*  

*

   
     
   
     
   
     
   
     
   
     
   
     
   
     
   
     
   
     
   
     
   
     
   
 

Roku 1701

My urząd Lipnicki y Urząd Bielański.

Według rozkazania Jaśnie Wielmożnego

 JMC. Pana Stephana Stanisława Czarnecz-

kiego Pisarza Polnego Koronnego Starosti

 Naszego Lipnickiego dobrodzieia naszego

miłościwego y wedlug Consensusu jego

oddalismi ten dom z ogrodem y piwnicą.

Pawłowi Mentznarowskiemu  ex  ….

Pofufsionem tak jako ten Dom Z ogrodem y piwnicą J on wil.. przed  dawnemi

Lati trzimal y byndzie Jemu wolno

  Str. 147

 

 
   
 

według Consensu oddawszy Każdo rożnie

do prowentow dworskych  na Swięnti

Michal Żłotych pięntnascię wolno ten

Dom Z ogrodem y piwnicą wolno dacz

Darowacz Zastawic y stim czinic

Jako swoym wlasnym bez przeszkody

Dworskiey y Kogo Kolwiek co dla lepszey

Wiary w pisawszi w protokol nasz

Gromadsky pieczęcią naszą Gromad-

Ską utwierdzami Stalo się w Lipniku

 30 Junÿ Anno Milesimo sex centesimo

Nougesimo octawo. [ 30 Czerwca 1698 roku]

 

                             Tomas Pisz Wojt

                           Lipnicki Zarząndem

                             Swoym.

                        Thobias Czirzik  Soltis

                          Bielanski Z urzędem

                               Swoym

…………………

str. 148

 

 
     
   
     
*  

*

   
     
   
     
   
     
   
     
   
     
   
     
     
   
     
   
     
   
     
   
     
     
   
*  

*

   
     
   
     
   
     
   
     
   
     
   
     
   
     
   
     
   
     
   
     
   
     
     
   
'"-->
*  

*