Baltazar Damek ur.1669 Wilamowice -zm.17.02.1760 Biała-Lipnik

**

Rekonstrukcja Barwna Opisywanego obrazu który zaginął w Muzeum w Bielsku-Białej po 1917 roku. wykonał: Jan Motak w 2016 roku.

Wydaje się, że Baltazar Damek jest w stroju węgierskim .Pisano, że nosił się po polsku. Przy rekonstrukcji uznałem, że żupan  na portrecie nie był czerwony, Sądzę, że szlachta nie pozwoliła by na używanie koloru czerwonego przez mieszczanina. Dlatego przyjąłem w rekonstrukcji kolor niebieski.

Damek Balcer (Baltazar), płóciennik, rajca miejski i burmistrz bialski. Urodzony 1669 w Wilamowicach, był płóciennikiem w tutejszej miejscowości, a przeniósłszy się następnie około 1700 do Białej, doszedł tamże do godności rajcy miejskiego i burmistrza. Swoim kosztem wystawił on 1708 katolikom drewnianą kaplicę w Białej dla misyi Jezuitów, założonej tamże 1700 dla położenia tamy szerzącemu się protestantyzmowi. Z kaplicy tej powstała 1760 murowana kaplica, tworząca nawę dzisiejszego kościoła parafial­nego w Białej, przebudowanego i rozszerzonego 1849. Balcer Damek był pierwszym burmistrzem bialskim od 9 stycznia1723. do 1726 za czasów Zygmunta Jakuba Rybińskiego, wojewody chełmińskiego (1714-1725), generała artyleryi koronnej, starosty lipnickiego, ówczesnego dziedzica Lipnika i Białej (54.)   Był mężem głęboko religijnym i wielce dobroczynnym, zajmując przez długie lata go­dność przełożonego bractwa Opatrzności Bożej w Białej, którego był hojnym dobrodziejem. Nie zapominał też w swej szczodrobliwości i o Wilamowicach rodzinnem gnieździe. Na budowę kościoła wilamowickiego w 1705 dał 500 złp. w gotówce i kupił gonty, również przyczynił, się znaczną kwotą 1729 do budowy wieży kościoła tutejszego. Przeżył 91 lat, doczekawszy się 1760 przebu­dowy kaplicy, przez siebie fundowanej, na obszerniejszą murowaną przez Jezuitów w Białej. Umarł 17. II. 1760 w Białej. W r. 1907 znaleziono w zakrystyi kościoła bialskiego starożytny, olejny, wcale dobrze zachowany portret Balcera Damka, który umieszczono w ra­tuszu miejskim. Na portrecie tym jest następujący łaciński napis:

Balthazar Damek Civis Bialaensis Primus Sacelli Missionis Societatis Jesu ex ligno erecti Author et Fundator ConfraternitatisDivinae Providentiae per plures annos Praefectus et Benefactor Zelo Fidei et Dei Gloriae conspicuus Annorum 91 hic obijt 17 Februarii A. Dni 1760.

w tłumaczeniu: (Balcer Damek, obywatel bialski, pierwszy założyciel i fundator drewnianej kaplicy misyjnej Towarzystwa Jezusowego, wieloletni przełożony i dobrodziej bractwa Opatrzności Bożej, odznaczający się gorliwością w wierze i chwale Bożej, po przeżyciu 91 lat, tutaj umarł 17. lutego, roku Pańskiego 1760).

Zapis o Baltazarze Damku w ,,Monografia Miasteczka Wilamowice" autor- Józef Latosiński -Kraków 1909 str.352-353

w tym czasie Biała była jeszcze wsią czy użyto pieczęci Wójta Lipnika ? Znany herb z różami Biała dostała dopiero w 1723 roku po lokacji jako miasto.

Str. 158

…………………………………………………………………………………

[…]slaiowski, P. Baltazara Damka & 23 Martÿ 1722.

……………………………………

 w imie przebłogosławioneÿ Troice Swięteÿ Amen.

Sławetnÿ Pan Baltazar Damek obywatel nasz Bialan..[ski?]

[..] a Sławetnÿm Panem Andrÿsem  Maÿthanem Obÿwatelem

[..][Naszego?]-ego Miasta z królestwa Wąngierskiego przi bytności Imci

[..][Jmc?] Aleksandra Chmielowskiego kapitana Artollerieÿ Koronneÿ ÿ

Administratora Lipnickiego Starostwa przed Urzędÿ nasze przed-

Stąmpili  oznaimnionić nam,że Pan Baltazar Da[..]k od sławetnego

Pana Maÿtana Dom pospolu z Ogrodem ÿ rolą do tego domu

Należącą który iemu Panu Maitanowi w Zaszłÿm Dlugu , ktorÿ

Miał u Jakuba Ollara, od Zwierzchności ÿ Urządow oddanÿ był

Za Summe Trzista piendziesiąnt Rÿnskich naleźÿcie u kupitna

Co nam kartę kupną Sub Dato w Oszczadnicÿ & 7.Novembry

1721. prezentowali, Dowiedziawszÿ Się otym Andrzeÿ  Ollay

Pierwszego Posesora syn Prosit nas, że byśmy mu delacją

Dali, aby Się mogł p piniąndze na ten Dom postarac, poniewasz

Ow Dom od Oica iego poszedł , ÿ pozwoliliśmÿ mu tego do dnia

Dzisieÿszego z Wolą Dworską, na takowÿ Sposób ieżeli tę-tą

 Piniąndze pomienionÿch 350 Rÿnskich do tego Szkody i Utra-

Ty, które się Stranÿ tego Domu z biegłÿ po Gotowie położy

Że i iemu ten Dom zapisanÿ będzie. Doczekawszÿ ÿ Dnia dzi-

Sieÿszego Ktorÿ iest 23.Marca 1722. Często pomienionÿ Pan

Maÿtan profit, abÿ  iemu według targu Dom od którÿ kol wiek

Strunÿ zapłaconÿ bÿt. Poniewasz ale Andrzeÿ Ollaÿ do

Piniendzÿ przisc nie mogł , Pozwoliliśmÿ wedlug Słusznosci

Kupna należytego. Jtak  ukupił Sławetnÿ Pan Balezar

Damek na Siebie Żonkę ÿ Potomstwo Swoje Dom od Sławetnego

Pana Maÿtzana nazwanÿ Ollaÿowski Zogrodem ÿ rolą dote-

go należąncam, w Miedzach ÿ Granicach iak przedtÿm Ante cesso-

rone ow użÿwali do Użÿwania iemu oddajemy, Ktorÿ

to Dom leżÿ z Strunÿ Pawła Zaidla, w Sprzi k nas Andrÿsa pod-

Stawnego po tÿm od Pogrzebu wozowa Drogą graniczÿ, Jest ukupio-

…………………………………………………………………………………..

 str-159

……………………………..

nÿ ten Dom z Ogrodą ÿ rola za summetrzy[..]

Rÿnskich ÿ za tą summą pogotowiu wÿliczoną..

Maÿtan Possessieÿ [ posesji] P.Damkowi ustęmpuię na wa?[…]

zas przi  Urzędach naszÿch Się Obligował, że ieżeli […]

iemu te piniąndze które on za ten Dom Dał, to iest […][350?]

pospołu z iego Szkodami ÿ Utratami przi teÿ Sprawie z Bieg[…][łych?]

za puł roku odda? A przinawruci, że mu gotow wszÿtki spulempa przy

domie ustampić ÿ iemu z Ogrodem ÿ Rołąm oddać , iak ale puł

roku wÿnidzie, insz do tego domu leżeli go niezapłaci Datere-

sować się niepowinien, ieżelibÿ ale iakieÿ po Panu Balcearu

Damku zondał przepadnie winny kościołowi Lipnickiemu Szesc Czwier-

tni Owsa  Urzedą 10 garcÿ gorzałki dobreÿ Gromadą Dwie becz-

ki Piwa. Gdybÿ  Zas ten Dom P. Balcer Damek przedac

miał, a owego więceÿ trzimac Niechciał, nahliszÿ do kupna

będą , Ollaiowi Sÿnowie, przed, inszÿmi wszÿtkiemi zapi=

niąndzę gotowę. Dla Lepszeÿ Pewnosci, ÿ Żtrzimania

tego obie Strunÿ Rękami w Losnÿmi Się podpiszemy, co

Się Działo przi Urzędach Lipnickiem ÿ Bialanskim, ÿ

do Confimacieÿ te kupną kartę Wÿszemu podaiemÿ

Aktum &.23. Martÿ A^o .[Anno domini] 1722

……………………………………………………

Coram me Andrea Maÿthan     Balthasar Damek

           L.S                             N:N:  Wuit ÿ

                                          Przisięgli w Lipniku

                                             n.n: Szołtÿs ÿ przysięgli

                                                             w Bialeÿ .

Pogrzeb 20 lutego 1760 roku Baltazara Damka odnotowano w Księgach macierzystej dla Białej Parafii Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Lipniku. Był to jedyny istniejący od 1298 murowany Kościół Katolicki po wschodniej stronie Białki. Rodzi się pytanie czy przewiezione do Lipnika ciało powróciło do Białej? W tym właśnie czasie  rozpoczęła się budowa murowanego Kościoła w Białej. Drewniana Kaplica z fundacji Burmistrza Damka była rozebrana. Czy na pewno wieziono ciało z powrotem  i pochowano go na placu budowy? Czy prościej pochowano go godnie na cmentarzu w Lipniku? [W obrębie murów kościoła]