***

Historia rozwoju przestrzennego kościoła rzymsko-katolickiego pod wezwaniem Narodzenia Najświętszej Maryi Panny i św. Walentego w Lipniku dziś dzielnicy Bielsko-Białej ma ponad 700 lat. Budynek powstał po lokacji Lipnika prawdopodobnie tak jak Bielska po najeździe łupieżczym Księcia Władysława Łokietka w 2-giej połowie 1297 roku. Parafię powołał biskup krakowski Jan Muskata i zaakceptował w imieniu papieża przebywający na zjeździe Gnieźnieńskim w Polsce legat papieski w połowie 1298 roku. Zobacz historię księstwa Oświęcimskiego.

W swojej historii zmieniał wygląd wielokrotnie. Pragnę pokazać  te zmiany w czasie od 1298 roku do 2017. Dodajmy teza dr J. Polaka o drewnianym kościele opisywanym jakoby przez Ks. kanonika Jana Długosza to niechlujna pomyłka w identyfikacji wsi Lipnik. W swoich publikacja o Bielsku-Białej po prostu pomylił jakiś Lipnik z Lipnikiem koło Białej jak podaje publikacja książkowa, zapisów ks. kan. J. Długosza. Zobacz pod stronę z oryginalnym zapisem, przechowywanych w archiwum na Wawelu ksiąg.

***

Pierwotny kościół powstał jako wieża potem dobudowano do niego nawę. Ten kościół jest dziś zachowany w podziemiach kruchty kościoła wykorzystywany dziś jako kotłownia.

W tym czasie Biskup krakowski Jan Muskata budował zamek Lipowiec dziś w Babicach. Zastosowano podobne rozwiązania konstrukcyjne obu budowli. Jest to konstrukcja kamienno-ceglana, niestety dziś po otynkowaniu kościoła w 2000 roku nie zobaczymy już gołych ścian. Możemy tylko porównać ściany kotłowni i zachowanych rozwiązań konstrukcyjnych zamku Lipowiec i kościoła w Lipniku. Dodajmy pierwotne ściany wieży mają około 172 cm grubości.

Zamek Lipowiec

Podobne rozwiązanie konstrukcyjne ma strop kruchty w wieży kościoła w Lipniku.

Kruchta w wieży kościoła w Lipniku, strona wschodnia wejście do nawy.

Kruchta w wieży kościoła w Lipniku, strona południowa wejście do kaplicy Matki Bożej.

Kruchta w wieży kościoła w Lipniku, strona zachodnia wejście do kościoła.

Kruchta w wieży kościoła w Lipniku, strona północna wejście na chór.

Zdjęcia z kotłowni w Lipniku pod kruchtą.

 Widok pieca C O zamontowanego w niszy ołtarzowej kościoła z 1298 roku około 1950 roku.

Wykorzystano to, że istniało sklepienie w ścianie nośnej wieży .

Za obszarem wieży dobudowano kryptę na urządzenia nawiewu ciepłego powietrza.

Zdjęcia wykonano w trakcie remontu urządzeń w 2016 roku. Zobacz zdjęcia z krypty na końcu strony.

Rozwiązanie widzimy również w kruchcie kościoła, nad wejściem do nawy głównej.

Lub inna rekonstrukcja.

Wydaje się, że w pierwotnej fasadzie zaprojektowano nisze na figury patronów kościoła prawdopodobnie  św. Wacława i św. Stanisława tak jak kościoła Katedralnego na Wawelu. Jednak koronacja Króla Wacława II czeskiego na króla Polski, prawdopodobnie donatora wespół z Mieszkiem Cieszyńskim w dniu 8 września 1300 roku w święto Narodzenia Najświętszej Maryi Panny zmieniło wezwanie Kościoła  i pozostały tylko wybudowane już nisze na fasadzie. Dziś jedną z nich możemy zobaczyć  na klatce schodowej wieży kościoła.

Kościół był pokryty gontem jeszcze w 1803 roku co możemy przeczytać w opisie inwentarzowym parafii. Przytoczmy go wybiegając nieco w czasie. Opis blach na wieży to jednak zmiana po kolejnej przebudowie z 1719 roku do której powrócę dalej.

Wykonałem   próbę rekonstrukcji 3D wyglądu.

Cechą tego kościoła jest brak dobudowanych dopiero po 1879 roku obok wieży bocznych kaplic.

Stąd pierwotna fasada kryje się dziś w ich  ścianach wewnętrznych.

Z tego kościoła pochodzi zachowana  do dziś rzeźba Madonny Lipnickiej w stylu madonn śląskich na głowie szatana, prawdopodobnie tego samego artysty co cudowna Madonna Rzeszowska. Przypisywana szkole ołtarza świętokrzyskiego na Wawelu.

Tu próba rekonstrukcji ołtarza z kościoła lipnickiego z około 1450-1470 roku.

Kolejna przebudowa jak opisują to dokumenty kościelne powstała około 1516 roku.

Dobudowano od wschodu prezbiterium i zakrystię.

Było w kształcie podobnie jak w kościeje św. Krzyża w Krakowie z prostą ścianą wschodnią, widać to na mapie katastralnej Lipnika z 1845 roku

To ten kościół po raz pierwszy opisany jest w jako murowany w dokumentach wizytacji biskupich z 1598 roku.

Cytaty z ,,Monografii Parafii Lipnik ” ks. Jana Stróżak z 1966 roku.

 Dopiero wizytacja radziwiłłowska w 1598 podaje wiadomość o kościele ,,ecclesia parochiale murata EE .Asumptionis BMV. Consecrata".¹⁵ Wiadomość, jaką przynosi ta wizytacja o wezwaniu kościoła poświeconym Wniebowzięciu NMP, jako najstarszym nam znanym wezwaniu, nie jest jedyna, choć zaskakująca. Ten sam tytuł kościoła poda wizytacja z 1617 r. Późniejsze przekazy począwszy od 1645 aż do naszych czasów mówią o wezwaniu Narodzenia NMP. Odnośnie do tego tytułu powstają możliwe hipotezy:

1) Istniał kościół konsekrowany ku czci MB, nieposiadający specjalnego tytułu tajemnicy z życia Maryi, święto odpustowe obchodzono dn.15 VIII, następnie z niewiadomych przyczyn przesunięto na dzień 8 września tj. święto Narodzenia NMP.

2) W obu wizytacjach z 1598 i 1617 istnieje pomyłka powstała z tego, że prowadzący pierwszą wizytację archidiakon nie dokładnie zapisał wezwania kościoła lub przekręcił nieświadomie jego treść wizytator zaś z 1617 r. sugerował się notatką z 1598r.[ Najbardziej prawdopodobna. j.m]¹⁶

3) Pierwotny tytuł kościoła zmieniono pomiędzy 1617 a 1645 przy którejś rekoncyliacji. Kościół, bowiem w tym okresie był raz zajmowany przez katolików to znów przez kalwinów [ dokładnie przez wyznanie Ewangelicko-augsburskie j.m].

Wizytacja bp z r. 1645 stwierdza wyraźnie, te tytułem kościoła jest tajemnica Narodzenia NMP. (tit.eccl.Nativitatis BMV).¹⁷ Następne wizytacje powtarzają to wezwanie baz żadnej zmiany.

Podany w ,,Elenchusic” Jako drugi tytuł św. Walentego pojawia się bardzo późno, zapewnie Zaczerpnięto go od wielkiego kultu tegoż świętego w Lipniku (w kościele posiadał zawsze swój ołtarz). W wizytacji z 1794 obok tytułu Narodzenia NMP istnieje wzmianka.

Olim S-ti Martini" niewiadomo skąd i na jakiej podstawie ją zaczerpnięto.

[ Relikwiarz lipnicki posiada kostki św. Marcina i św. Walentego -Zobacz pod stronę.- j. m]

Tytuły Narodzenia MB i Św. Walentego do dnia dzisiejszego obchodzone są specjalnym świętem odpustowym.

[ Św. Walenty był patronem szewców stąd pierwotna osada rzemieślników Biała, przysiółek lipnicki czci swego patrona w swoim kościele parafialnym w Lipniku. Pierwszy sołtys Białej był szewcem zobacz zapis w księdze sądowej Lipnika. Zobacz pod stronę.- j. m]

Ołtarze

Wizytacja z 1598 podaje, że w kościele istnieją 3 ołtarze¹⁸ murowane i konsekrowane. Następna dokonana, w 1617 r. wizytacja notuje, że istnieją 3 ołtarze, z których 1 jest niekonsekrowany, 2 zaś murowane i konsekrowane, w wielkim ołtarzu znajdował się w 1644 r. obraz, NMP określany już wtedy, jako „antiquissimus" w całości rzeźbiony i pokryty malowidłem.¹⁹ Notatka z 1732 r. podaje, że ołtarz wielki jest „elegentionis structurae Nativitatis BV.M consecratum".²⁰

Ołtarze boczne prawdopodobnie stały tak jak obecnie obok tęczy

w nawie głównej kościoła wizytacja z 1645 dopiero podaje ich miejsce, że „alteria duo in choro maiori collocato" jeszcze dokładniej określa Ich miejsce i tytuły wizytacja z 1729 r. zaznaczając, że po prawej stronie wielkiego ołtarza znajduje się ołtarz św. Walentego, z lewej strony ołtarz św. Urbana.²¹

Najświętszy Sakrament

W kościele lipnickim Najświętszy Sakrament przechowywany w XVI wieku osobnym cyborium, które znajdowało się w murze kościoła. [ Był to stary zwyczaj na Śląsku, spotykany do dziś. Zresztą Kościół Mariacki i katedralny Krakowie posiadają do dziś osobne ołtarze z Najświętszym Sakramentem -j.m] Wizytator stwierdza, że cyborium jest dobrze zamykane, a przed nim płonie zawieszona lampa.²² Wynika z tego, że tabernakulum zwyczajem pierwotnym nie było na ołtarzu, lecz osobno, w tym wypadku w ścianie kościoła. Późniejsza wizytacja z roku 1617 pozwoli nam odtworzyć, że znajdowało się ono po lewej stronie wielkiego ołtarza.

 „Ciborium est In muro ad cornu" Ewangelii ,,altaris maioris" ²³ Znajdowało się ono tam jeszcze w 1644 r. gdyż wizytator zapisał ,,altaria sinistra tebernaculum" ale zaraz dodał, że zostało ono usytuowane „in loco minus docenti".²⁴ Widać raziło oko wizytatora Jana Tarnowskiego archidiakona krakowskiego, który wolałby widnieć je na ołtarzu (tym bardziej, że zwyczaj ten panował diecezji krakowskiej już od prawie 100 lat), dlatego nakazuje w dekretach reformacyjnych większą dbałość o Najświętszy Sakrament. W późniejszych wizytacjach już nie występuję cyborium w murze kościoła.

Sprzęt kościelny.

W 1732 r. wizytacja notują ambonę stojącą pod łukiem tęczy oraz pięknie urządzony chór dla kantonów na który są organy ,,fixm vocum".²⁵ Murowany kościół posiada okna obwiedzione żelazną kratą, zakrystię po lewej stronie wielkiego ołtarza. Sklepienie kościoła jest kamienne, a na zewnątrz od zachodu posiada wieżę pokrytą blachą. Już poprzednie wizytacje wspominają o dzwonach, których w roku 1598 wymieniono 3 a w r.1617 wyniesiona również 3 na wieży a 1 na sygnaturkę na środku kościoła. Przy kościele stale istniał cmentarz, o którym wszystkie wizytacje podają wieść, że jest obwiedziony murem. ²⁶ Wśród różnych cennych rzeczy w kościele wizytacja a 1598 r. notuje 1 kielich srebrny lub złoty, dużo ornatów a w tym 1 cenny koloru czerwonego. ²⁷  W r. 1645 kościół posiada 2 kielichy srebrne złocone oraz 1 krzyż srebrny. Ciekawy Jest jednak zestaw książek podany w r.1598, wśród których mamy:

 1 mszał krakowski [ Być może z niego pochodzi karta pergaminowa użyta do oprawy ,, Księgi sądowej wsi Biała z 1613 roku ”] a pleban posiada 2 mszał rzymski, psałterz, jedną księgę dla nauki ludu w języku niemieckim, Biblię niemiecką bardzo starą, „Postyllę" bez początkowych i końcowych kartek, jeszcze jedną biblię w języku niemieckim oraz bardzo rozpowszechnione w średniowieczu „Objawienia św. Brygidy". Wizytacja z 1617 r. podaje prawie te same księgi, a w 1644 ciągle jeszcze tkwi stara biblia w języku niemieckim, natomiast sprawiono nowy Mszał i Rytuał.

W czasie wizytacji w 1729 r. wizytator odnotowuje w dekretach i nakazuje uzupełnienie ksiąg metrykalnych za lata

 1709- miesiące   I. V, XII

 1710- miesiące     II, III, IV, V, VI, VII, VIII

 1711- miesiące   I, V, VIII, IX, XI

 1712- miesiące   I, IV, V, VI, VII, VIII

 1713- miesiące   X, XII

 1714- miesiące   I, III, X, XII,

 1715- miesiące   II, V, XIX,

 1716- miesiące   VIII

 1717- miesiące   II, III, VI

 1718- miesiąc    X

 1719- miesiące   X, XI

 1721- usquae ad annum 1730,

oraz   „Liber copulatorum" od r. 1721  usquae ad Annom 1729. ²⁸ Podaje przy tym zastrzeżenie, aby troszczyć się o księgi by na przyszłość nie ginęły. Widocznie tłumaczono mu, że księgi z ubiegłych brakujących lat zaginęły. Stary kościół uległ: kataklizmowi w dzień zielonych Świąt 1879 ²⁹, na jego miejscu wzniesiono nowy kościół, którego wnętrze posiada już neogotycki charakter z końca XIX i z pocz. XX w. Kościół obecny pod wezwaniem Narodzenia N. M. P i św. Walentego wzniesiono w latach 1881-5. Do dziś zachowały się księgi parafialne od 1729 roku.

Zobacz pod stronę z najstarszymi księgami.

Z zabytków należy wymienić figurę MB z Dzieciątkiem, rzeźba ok.1470 r. zapewne a dawnego wielkiego ołtarza, umieszczoną Obecnie pod chórem, oraz posąg Pana Jezusa Zmartwychwstałego na podstawie stawie z głową aniołka pochodząca z 2 połowy XVI wieku. Posąg barokowy NMP oraz Obraz św. Urbana z 1841 r. malowany przez Dominika Pietzkę i kilka posągów barokowych a dawnych ołtarzy.³⁰  W kościele znajdują się ołtarze z końca XIX wieku ołtarz św. Walentego i św. Krzyża . Ołtarz główny zbudowany jest a pięknego marmuru, pochodzi z XX w. [ zapis z 1966 roku.] Chrzcielnica i ambona z fundacji Tomasza Chrobaka, tę ostatnią a r.1891 rzeźbił pan Chodziński. Duże zasługi przy budowie nowego kościoła położył ówczesny proboszcz, człowiek ogromnej energii  x. Leopold  Fleischer. ³¹   Nie zdobył sobie, bowiem uznania ani u parafian ani u konfratrów, jednakże trzeba złożyć głęboki hołd jego działalności w Lipniku,

 Życie religijne

Parafia Lipnik jest macierzą dla 3 parafii w Białej, w Straconce i w Leszczynach. Parafia w Białej została utworzona w XVIII w. dla powstałego miasta. W wizytacji z 1732 r. czytamy ,, in quo oppido  est capella liquea aute cluos annos extructa, tituli Providentiae Divina".³² Ludność Białej stanowiła rdzennie polską część parafii lipnickiej. Tak samo polską była ludność Straconki, w której prawie 160 lat po utworzeniu parafii w Białej powstała nowa parafia. Jej powołanie we wzruszających słowach opisała jakaś nieznana ręka. Opis przedstawia rozdział parafii lipnickiej i w Straconce na tle stosunków narodowych. ³³ Wieś Lipnik zamieszkała przez kolonistów niemieckich bardzo wcześnie przyjęła nową religię płynącą z krajów niemieckich. Podobnie było i w okolicznych parafiach. Kalwinizm szerzył się w Kozach, Wilamowicach, Bestwinie, Komorowicach, Pisarzowicach. ³⁴ Silny bardzo był wpływ pobliskiego Bielska gdzie już w 1553 r. spotykany zbór kalwiński oraz Wilkowic, w których zbór ukształtowano „ad formem parochialis ecclesiae”.³⁵ Walki w Lipniku trwały o kościół widomy znak przynależności religijnej wsi. Świątynia lipnicka kilkakrotnie była miejscem czynnych wystąpień obu stron. Przy tym chłopi nic chcieli uczestniczyć w katolickich nabożeństwach. Już w r.1598 wizytator grozi chłopom, że jeśli w najbliższym czasie nie przystąpią do spowiedzi wielkanocnej, odda ich pod sąd biskupi.³⁶.Spór bardzo zaostrzył się w latach 1615 i następnych, Opór lipniczan kierował się przeciw proboszczowi Andrzejowi Kędzierskiemu. ...

…………………………………………………………………………………..

15. Archiwum Kurii Metropolitarnej w Krakowie- A.V. Cap.- wizyt. r.1598 - t.l7, k.11-12.

16. Archiwum Kurii Metropolitarnej w Krakowie-A.V. Cap.- wizyt. r.1617- t.33.pag.72.

17. Archiwum Kurii Metropolitarnej w Krakowie- A.V. Cap.- wizyt. r.1644 - t.45- str.182.

18. Archiwum Kurii Metropolitarnej w Krakowie- A.V. Cap.- wizyt. r.1598 - t.l7, k.11-12.

19. Archiwum Kurii Metropolitarnej w Krakowie- A.V. Cap. - wizyt. r.1644 - t.45, str. 182.

20. Archiwum Kurii Metropolitarnej w Krakowie- A.V. Cap.- wizyt.r.1729-32 - t.61, str. 1063.

21. Archiwum Kurii Metropolitarnej w Krakowie- A.V. Cap.- wizyt.r.1729-32 - t.61, str.1063.

[Obraz zachował się na plebani]

22.  Archiwum Kurii Metropolitarnej w Krakowie - A.V. Cap - wizyt. r. 1598 - t.l7, k.12.

23.  Archiwum Kurii Metropolitarnej w Krakowie - A.V. Cap - wizyt. r.1617- t.33, str.72

24.  Archiwum Kurii Metropolitarnej w Krakowie - A.V. Cap - wizyt.r.1644 -  t.45 str.182.

25.  Archiwum Kurii Metropolitarnej w Krakowie - A. V. Cap - wizyt.r.1729-1732 - t.61, str.1066

26. Wizytacje z lat 1598, 1617, 1644-45, 1729-1732.

27.  Archiwum Kurii Metropolitarnej w Krakowie - A. V. Cap – wizyt.r.1598 -  t.l7, k.11-12.

28. Archiwum. Kurii Metropolitarnej w Krakowie A V. Cap - wizyt.r.1729-1732 - t.61, str.1066.

29. Archiwum parafialne w Lipniku- rękopis X. Fleischera

30. Katalog Zabytków Małopolski -pow. Biała.

31.  Archiwum parafii Lipnik - rękopis x. Fleischera

32. Archiwum Kurii Metropolitarnej w Krakowie - A. V. Cap.– wizyt. r. 1729 - str.1166- [Zobacz pod stronę o Baltazarze Damku]

33. Archiwum parafialne w Lipniku- rękopis .Dokumenty w Archiwum Państwowe Katowice oddział Bielsko-Biała  sygn. 13/20/40  [page .923 i następne]

34.  J. Stanek, op.cit.str.99   i  J. Latosiński- ,, Monografia miasteczka    Wilamowic” Kr. 1916, str.159.

35. Archiwum. Kurii Metropolitarnej w Krakowie  - A. V. Cap.  wizyt. r.1598- t.17, k.13.

36. Archiwum. Kurii Metropolitarnej w Krakowie- A. V. Cap.wizyt.r.1598 - t.l7, k.12.

Zobaczmy zresztą jak to wygląda w oryginalnych zapisach wizytacji.

Wizytacja z 1598 roku tzw. Radziwiłłowska.

Kolejnej przebudowy dokonano w 1719 roku , jak pisze  Dziejopis żywiecki czyli wójt, Żywca Andrzej Komoniecki. Kolejny opis kościoła pochodzi z prac Józefa Łepkowskiego, choć w dacie  zmiany wieży chyba wprowadzono go w błąd.  Bardziej w tym jest wiarygodny Andrzej Komoniecki . Opisujący fakty z 1719 roku na żywo . Może praprzyczyną odmiany  hełmu wieży jest funkcja proboszcza lipnickiego i komorowskiego dziekana żywieckiego ks. Jana Józefa Polaka. Wszak w Żywcu była właśnie takie baniaste zwieńczenie wieży. Prawdopodobnie była też i moda na takie barokowe hełmy wież. Prawdopodobnie była takowa nawet w tym czasie na katedrze św. Mikołaja w Bielsku.

Baniaste zwieńczenie  wieży kościoła w Żywcu.

W rekonstrukcji widzimy tu ,,baniastą wieżę" Prawdopodobnie istniejący do dziś  kościół w Hałcnowie  został wybudowany po 1766 roku na wzór kościoła w Lipniku.

Akta-wizytacja-AV-Tom-23-Lipnik-1732

W tej formie kościół przetrwał do 1879 roku kiedy to od pioruna, który uderzył w nocy w blaszane zwieńczenie wieży, spłonęła więźba dachowa pokryta gontem. Prawdopodobnie barokowy ołtarz główny spowodował zapadnięcie sie  stropu prezbiterium. Dodajmy, że  jeszcze Beniamin Franklin nie opatentował piorunochronu zatem nie było go  w Lipniku.

Opisy tego wszystkiego możemy poczytać w listach Proboszcza Fleischnera

Oraz w słowniku.

W słowniku jest cytat z Kodeksu dyplomatycznego polski tom III. Podaję go w tym miejscu.

Długosz jest na pod stronie.

Teraz nastąpiła przebudowa kościoła w stylu neogotyckim Przez  zamieszkałego w Lipniku inżyniera Gustawa Bleichert-a, żonatego z panną Hess.  Dodał do wieży dwie boczne kaplice . Zmienił prezbiterium na zakończone półkolistą absydą i dodał drugą zakrystię od południa. Wprowadził symetrię budowli w osi wschód -zachód. Zmienił okna na neogotyckie . Podwyższył wieżę aby zmieściły się nowe dzwony firmy Schwabe i mechanizm zegarowy. Jednak przebudowa trwała do 1885 roku. Pochłaniała pokaźne sumy zachowało się kilkanaście kolejnych dokumentów w tej sprawie.

Budowa wymagała stróża.

Władze starostwa wietrzyły nadużycie w sprawie wyciętych dębów na roli  uposażenia rektora szkoły. Wchodzących w czasie lokacji Lipnika do uposażenia Kościoła. Zresztą władze bardzo nie lubiły proboszcza Fleischera. Który mino niemiecko brzmiącego nazwiska był pochodzącym z poznańskiego polskim patriotą . Za co został karnie wydalony z zaboru pruskiego.

Zachowało się pismo Gustawa Bleicherta-a ze skarga na zaległą wypłatę za tą przebudowę

O zapłacie wspomina jeszcze w 1892 roku kolejny proboszcz lipnicki

na pierwszej stronie kroniki parafialnej.

Zachowały się i dokumenty dobrodziejów, którzy odpowiedzieli na apel o datki na odbudowę. Zachowały się też rachunki i wyliczenia kosztów budowy oraz płacone składki mieszkańców Lipnika. Są w dokumentach Archiwum Państwowego w Katowicach oddział Bielsko-Biała w zespole korespondencja Gminy Lipnik sygnatura 13-20-44.

Ciekawostką jest wsparcie odbudowy przez fundację rodziny von Rothschild z Wiednia

W tej formie mimo zniszczeń w czasie II wojny światowej kościół przetrwał do generalnego remontu po roku 2000.

Zniszczona blacha falista na dachu skłoniła Proboszcza Mariana Michalika do generalnych prac remontowych. Skuto lastrykowe cokoły wewnątrz i na zewnątrz kościoła.

Można je zobaczyć w tle postaci na zdjęciu Ks. Kardynała Karola Wojtyły, przed kościołem w Lipniku w roku 1972. Założono odwodnienie. Odremontowano kamienne fundamenty. Nawiercono otwory w ścianach i wykonano izolację poziomą ścian i fundamentów, których brak było w budowli z 1300 roku. Założono tynki akrylowe na siatkach  mocowanych dyblami podobnie jak tynkuje się ocieplenia styropianowe. Zapobiega to odpryskom tynku ze ścian z przed 700 lat o konstrukcji kamienno-ceglanej. Taka konstrukcja powodowała przez wieki rożną nasiąkliwość i rozszerzalność  ścian i odpadanie tynków. Dobudowano obejście prezbiterium połączono w ten sposób  zakrystie . Zamurowano gotyckie okienko w zakrystii północnej i zamurowano do niej wejście. Pokryto dachy  blachą miedzianą. Wymieniono krzyż na wieży i gałkę na wykonaną ze stali nierdzewnej.

Cytat z kroniki Parafialnej:

Rok 2002

*  W marcu posadzono krzewy wokół kościoła, prowadzono prace przy fundamentach kościoła, odnowiono i pomalowano elewację plebani. Od IV rozpoczęto też gromadzenie środków na restaurację stacji Drogi Krzyżowej

*  W październiku rozpoczęto prace przy rozbudowie zakrystii – wykonano fundament i do końca roku wzniesiono mury i zadaszenie, wstawiono drzwi. Była to konieczność, gdyż stare zakrystie przypominały dziuple. W ten sposób kościół parafialny powiększył się.

…………….

Uzupełnienie 

Dotychczasowe dwie zakrystie połączono obejściem wokół prezbiterium (bardzo udana inwestycja). Nie tylko powiększyła powierzchnię zaplecza, ale jeszcze stworzyła komfort komunikacji dla służby liturgicznej i Pana Kościelnego. Pod względem architektonicznym bardzo dobrze komponuje się z bryłą Kościoła nie psując jego wyglądu i wydaje się, że od zawsze tak było. Projekt został wykonany w sierpniu w Pracowni architekta Jarosława Szlagóra, ul. Ks. Stojałowskiego 18/10 Bielsko – Biała. Prace budowlane rozpoczęto w październiku a zakończono w maju następnego roku. Od strony północnej, czyli od ul. Polnej zamurowano istniejące drzwi do zakrystii natomiast we wnęce łukowatego okna wykonano okno owalne. Od strony południowej, czyli od plebanii pozostało dawne okno owalne w ten sposób, że zachowano stare kraty w otworze okiennym a wykonano nową stolarkę okienną. W dobudowanym obejściu założono drzwi wejściowe oraz trzy okna owalne. Ławy betonowe 40 cm. szerokości są posadowione na głębokość 1 metra, mur wykonany został z pustaków ceramicznych MAX o grubości 29 cm. a zewnętrzne wykończenie ścian z kamienia. Posadzka podgrzewana elektrycznie.
[Prace wykonała Firma Pola – Bud i współpracujące z nią firmy].

Ks. Jerzy Wojciechowski – 2013r.

Opracował na podstawie dokumentacji technicznej i relacji ustnej Pana Kościelnego

Zobaczmy jeszcze stary kościół przed remontem i odtworzeniem zabytkowego ołtarza z ok 1885 roku. Ołtarz marmurowy został wybudowany przed 1962 rokiem, w którym to roku jak wspomina kronika parafialna poświęcił  Kardynał Wojtyła. Dodajmy projekt nigdy nie został zrealizowany do końca.

Zabrakło na nim napisu z cytatem wykonanym z 67 brązowych liter.

[ +STWÓRZ  + , + O BOŻE +, + WE MNIE +, SERCE CZYSTE po lewej stronie

i PRZYWRÓĆ ,  MI RADOŚĆ , Z TWOJEGO, ZBAWIENIA, po prawej stronie ]

Wydaje się, że koszt tak znacznej liczby odlewów przekroczył możliwości finansowe parafii. Przekroczył by sam koszt marmurowych wykładzin i innych marmurowych wykończeń. Możemy to zobaczyć na projekcie polichromii ścian kościoła z 1980 roku. Autorem był Zbigniew Bielewicz. polichromie  jak podaje data na ścianie pod oknem z lewej strony [ witraż Bożego Narodzenia ] wykonano w 1982 roku.

cytat z kroniki parafialnej z 1961 i 1962 roku:

W tym roku zdecydowaliśmy się na budowę nowego głównego ołtarza. Stary drewniany, zniszczony przez robaki, groził zawaleniem albo pożarem. Projekt ołtarza wykonał Inż. Stefan Periał z Krakowa. Wykonanie zleciliśmy firmie Stoch – Periał z Krakowa – Białego Prądnika. Ołtarz wykonano z kamienia morawieckiego i bolechowickiego.

...W lutym 1962 w okresie odpustowym  św. Walentego [około 14 lutego] ks. Biskup Karol Wojtyła dokonał konsekracji wielkiego ołtarza...

W latach 1948-1958 wykonano:

Przemianę ołtarza św. Antoniego na ołtarz Madonny Gotyckiej  z XV w. Trzy porta tyle do ołtarzy bocznych.- Uruchomiono po 17 latach nieużywania Ołtarza Ukrzyżowania-Golgoty przez rozłączenie ławek dodanie schodów stopni ołtarza.- Nowy ,,terraso" w podłodze  pod ławkami. Usunięto figurę św. Walentego do skarbca – zastąpiono ją obrazem profesora Adama Bunscha i mieszczono figurę Serca Pana Jezusa dla czci Serca Pana Jezusa i rozwoju pierwszych piątków miesiąca.

Kilka zdjęci z remontu kościoła po 2004 roku.

Remont Prezbiterium.

Na podstawie zdjęcia z przed 1945 roku odtworzono stary neogotycki ołtarz.

Projekt neogotyckiego ołtarza i próby kolorystyki wykończenia.

Odbudowa zabytkowego ołtarza

Posadzka ceramiczna z XIX wieku w prezbiterium kościoła

Podczas  rekonstrukcji ołtarza odsłonięto kamień węgielny z 1881 roku z dobudowania absydy do kościoła.
Pamiętamy przed pożarem  ściana kościoła od średniowiecza był prosta.

Napis 1881 na kamieniu węgielnym.
Przeczy to datą podawanym w licznych publikacjach w Bielsku-Białej o obudowie kościoła w latach 1893?,1897?

W kościele trwają nadal prace konserwacyjne ołtarzy bocznych. cdn... marzec 2017 roku.

Krypta pod kościołem. Dobudowano ją po 1950 roku aby ogrzać kościół. Wyloty ciepłego powietrza widać w posadzce kościoła.

Rozmieszczenie krypty pokazuję na planie kościoła.

Piec CO od strony krypty pod kościołem.

Wlot kanału prawego.

Wlot kanału lewego

Podstawa kanału.

Widok kanału i wylotu [ kratki ]powietrza w kościele.

Widok krypty od strony pieca CO.

Wlot kanału powietrznego na środku kościoła.

Kanał powietrzny pod posadzką na środku kościoła.